Ehwa (Diskussion | Beiträge) Keine Bearbeitungszusammenfassung |
Ehwa (Diskussion | Beiträge) Keine Bearbeitungszusammenfassung |
||
Zeile 244: | Zeile 244: | ||
| Weh |
| Weh |
||
| veː |
| veː |
||
− | | (Außschbrahcke-)Baischbihle: [[Wiktionary:de:weich|waich]], [[Wikipedia:de:Wandalen|Wanndahln]], [[Wiktionary:de:Watte|Watte]], [[Wiktionary:de:Wikipedia|Wikkipehdija]], [[Wiktionary:de:Wille|Wille]], [[Wiktionary:de:Wolf|Wollf]], [[Wiktionary:de:Wolle|Wolle]], [[Wiktionary:de:wollen|wollenn/wolln]]; [[Wiktionary:de:Variable|Warijahble]], [[Wiktionary:de:Version|Wersijohn]] |
+ | | (Außschbrahcke-)Baischbihle: [[Wiktionary:de:weich|waich]], [[Wikipedia:de:Wandalen|Wanndahln]], [[Wiktionary:de:Watte|Watte]], [[Wiktionary:de:Wikipedia|Wikkipehdija]], [[Wiktionary:de:Wille|Wille]], [[Wiktionary:de:Wissen|Wißßn]], [[Wiktionary:de:Wolf|Wollf]], [[Wiktionary:de:Wolle|Wolle]], [[Wiktionary:de:wollen|wollenn/wolln]]; [[Wiktionary:de:Variable|Warijahble]], [[Wiktionary:de:Version|Wersijohn]] |
|- {{Außrichtunnk|ohbm}} |
|- {{Außrichtunnk|ohbm}} |
||
| 24 |
| 24 |
Version vom 26. Juli 2020, 07:48 Uhr
Dih hoitign doitschn (ohda genaua unnt rechtschraiblich ‚deutsch-deutschen‘, kurz ‚de-de‘) Schrifftzaichn (ohda allß ällterre Zwischnschduhfn Schriftzaichn unnt Schriftzaichen; rechtschraiblich Schriftzeichen) sinnt inn deja Rehgl nack ihra jewailiggn Außschbrahcke (ohda Lautunnk) benannt unnt imm hihsiggn Schbrahckraum waitgehnt ainhaitlich.
Waiterrißß sihe imm näckßtn Appschnitt, mitt follgnda Tahfl.
Tahfl
Inn deja follgndinn (tabellahrischn, tahfl- ohda tischähnlichn) Aufzählunnk wirt ann ejaßta Schdelle deja Ort ohda deja Ziffannweat im Zaichnsattß genannt (ejaßt daßß allte auß dehm Röhmischn ühbanommenne (ohda enntlehnte) – ohne – unnt dann daßß gehgnwärtich Ejawaitatte – mitt haimischn Ummlautn sowih dehm schahfen Eßß), dann follgn daßß aigntliche Schrifftzaichn (grohß unnt klain, sihe auck Grohß- unnt Klainschraibunnk), deja Nahme inn haimischa (doitscha Schdannaht-)Außschbrahcke (ohda -lautunnk, wih baim Buckschdabijenn), dih Außschbrahcke inn deja Welltlautschrifft (kurz „WLS“) unnt ggf. ainigge Annmeakunngn.
Wejat | Zaichn | Nahme | WLS | Annmejakunngn | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Ühbanommn | Erwaitert | Grohß | Klain | |||
1 | 1 | A | a | Ah | aː | |
– | 2 | Ä | ä | Äh | ɛː | auck „A-Ummlaut“ genannt (sihe auck „Ä “, die Schraibunnk inn deja Nettßschbrahcke [Ikkß-]Hah-Teh-Emm-Ell); (Außschbrahcke-)Baischbihle: Gelännde, Hännde, Hänndi, hänndisch, Wännde
|
2 | 3 | B | b | Beh | beː | |
3 | 4 | C | c | Tßeh, Zeh | tseː | wirt inn deja Rehgl nur allß Hillfßzaichn genuttßt (wih imm „Ch“ unnt „Sch“), zudehm offt mißßfeaschdänndlich (jeh nack Wortherkunft) mahl allß Kah-Laut (fomm römhischn Ke- ohda Ki-Laut unnt inn deßßn Alltlaßßt, dehm „ck“), mahl allß scharfes Eßß (wih baim auß dehm röhmischn scaenarium enntschdanndenenn „Szenario“ ohda beßßa „ẞenario“) ohda mahl allß Zett-Laut (wih ettwa imm auß dehm röhmischn centrum enntschdanndenenn „Zentrum“) benuttßt; könnte füje dehn Ach-Laut wih in „achtbare Sprache“, inn Form deßß „ck“ genuttßt – lautschrifftlich allso „acktbahre Schbrahcke“ geschrihbm – werdn, umm dihsn Laut fomm waichn Ich-Laut (wih inn „waicheßß Loichtn“) auck (schdanndaht)schrifftlich unntaschaidn zu könnenn, wenn dihse Zaichnfollge nicht schohn allthergerackt (gedannkenlohß? ohda nicht guht genuhk durchdackt ühbanommn) unnt ühbakommn durch daßß kurze Kah („ck“) belehkt währe (wellcheßß füje gewöhnlich – wih bai faßßt allenn annderrenn kurzn Mittlautn auck – hije aigntlich allß Doppl-Kah – allso „kk“, wih ettwa baim „Drukkn“ ohda (auck schdanndahtschrifftlich) „Akku“ – geschrihbm werdn müßßte); wirt zudehm offt (foja allemm inn auß dehm Röhmischn) enntlehntn Fremmtwörtan, auck anngehblich recht- ohda ehea schlechtschraiblich füje daßß Kah mißßbrauckt ohda (schlammpiggawaise) nicht ühbasettßt (ohda trannßkribijett) |
4 | 5 | D | d | Deh | deː | |
5 | 6 | E | e | Eh | eː | |
6 | 7 | F | f | Eff | ɛf | (Außschbrahcke-)Baischbihle amm Wortannfannk: feafollgn, Finnga, Fisch, Fohgl, Follk; … imm Wortinnerrenn: Eafinndunn(k), Pfau/Fau; … unnt (hauptsächlich) amm Wortennde: Fealauf, konnseawatihf |
7 | 8 | G | g | Geh | geː | |
8 | 9 | H | h | Hah | haː | |
9 | 10 | I | i | Ih | iː | |
10 | 11 | J | j | Jott | jɔt | |
11 | 12 | K | k | Kah | kaː | (Außschbrahcke-)Baischbihle: Karrakkta, kaschijenn, Käsch, Klupp, Koht (annglisijett Koud)/Koht, Kommplihtße, konnseawatihf, Konntehna/Konntäina; Fabrikatßijohn; Fabrihk |
12 | 13 | L | l | Ell | ɛl | |
13 | 14 | M | m | Emm | ɛm | |
14 | 15 | N | n | Enn | ɛn | |
15 | 16 | O | o | Oh | oː | |
– | 17 | Ö | ö | Öh | øː | auck „O-Ummlaut“ genannt (sihe auck „Ö “, in der Nettßschbrahcke)
|
16 | 18 | P | p | Peh | peː | |
17 | 19 | Q | q | Kuh | kuː | ain hoite aigntlich föllich ühbaflüßßiggeßß Zaichn, da eßß imm Doitschn ohne Waiterreßß sicha (füje Muhtigge) durch daßß aindoitigge Kah ersettßt wejadn kann; Baischbihle: ‚Quadrat‘ (Kwadraht), ‚Quelle‘ (Kwelle) unnt ‚[ar-]Raqqa‘ (inn dehn Mehdijenn auck schohn – nock ettwaßß danehbm – ‚Rakka‘ geschrihbm, zudehm ahba wohl Rakah geschbrockn) |
18 | 20 | R | r | Err | ɛr | |
19 | 21 | S | s | Eßß | ɛs | aigntlich daßß waiche (Sonnenn-)Eß (sihe auck Sahl unnt Siggma); wirt laida auck sehr offt (feafälschnt ohda feamischnt) allß schahfißß Eßß (sihe auck näckßteßß Zaichn) sowih allß lanngißß Eßß (sihe auck ühbanächßteßß Zaichn, u.a. mitt „Sch“) mißßbrauckt; könnte aigntlich auck (ähnlich wih ettwa baim kurz geschbrockenemm Doppl-Peh unnt imm Gehgnsattß zumm Paßß) ettwa (wehsntlich zutreffnda) imm Lehnwort Passl genuttßt weadn |
– | 22 | Sch (ʃ) | sch (ſ) | Eßß-Zeh-Hah (Lanng-Eßß, Lanngißß Eßß) | ʃ | (Außschbrahcke-)Baischbihle: Schal, Schdrahße, Schiff, Schlahf, Schrifft; (Schrifft-)Baischbihle: Wikipedia:de:Bild:FontSamples1930sGermany1.png, …:MainzStrSchilder.jpg unnt …:Wachstube.svg |
– | 23 | ẞ (Sz) | ß (sz) | Eßßßtett, Eßßzett | ɛs't͡sɛt | auck schahfißß Eßß genannt; inn deja auck (Ikkß-)Hah-Teh-Memm-Ell genanntn allgemainenn Nettßschbrahcke früja auck ejasattßwaise „ß “ geschrihbm; (Außschbrahcke-)Baischbihle: ẞdanndaht (imm Dännglischn unnt Öhßterraichischn), ßdäibl, ẞennta, ẞofftwäja, ẞehne (sihe unnt foa allemm höhre auck daßß zugehöhrigge ännglische Wiktionary:de:scene)
|
20 | 24 | T | t | Teh | teː | |
21 | 25 | U | u | Uh | uː | |
– | 26 | Ü | ü | Üh | yː | auck „U-Ummlaut“ genannt (sihe auck „Ü “, in der Nettßschbrahcke)
|
22 | 27 | V | v | Fau | faʊ | ehbmso ain hije sehja ohda gah föllich ühbaflüßßiggißß Zaichn, dah eßß füje gewöhnlich durch daßß aindoitigge Eff („F“, wih ettwa baim ‚Archiv‘ [Ahchihf] ohda ‚Verweis‘ [Feawaiß]) ohda durch daßß Weh (wih baim ‚Ventil‘ [Wenntihl]) ejasettßt wejadn könnte (wenn eßß denn durch dih sogenannte Rechtschraibunnk zugelaßßn wejadn würde), unnt wellcheßß inn deja Rehgl auck ain schdahkißß Annzaichn füje ain Fremmtwort ißßt; waiterre Baischbihle dih auß dehm Röhmischn enntlehntn Wörta ‚November‘ (Nowemmbea), ‚Viadukt‘ (Wijadukkt) sowih ‚Vokal‘ (Wokahl) unnt dehm gehgnühba ‚Verwaltung‘ (Fejawalltunnk), ‚Vogel‘ (Fohgl), ‚Volk‘ (Follk; tailwaise auck beßßa „Folk“ geschrihbm) unnt ‚Vorschrift‘ (Foaschrifft) |
23 | 28 | W | w | Weh | veː | (Außschbrahcke-)Baischbihle: waich, Wanndahln, Watte, Wikkipehdija, Wille, Wißßn, Wollf, Wolle, wollenn/wolln; Warijahble, Wersijohn |
24 | 29 | X | x | Ikkß | iks | wirt füje gewöhnlich inn Fremmtwörtann gebrauckt ohda benuttßt unnt (zusammn mitt dehn follgedenn zwai Zaichn) inn Berechnunngn, baim Berechnenn ohda Rechnenn (genauja ettwa inn deja sogenanntn Allgebrah – allso auf Doitsch daßß „Rechnenn mitt Unnbekanntn“ – unnt inn deja sogenanntn Gejometrih, dort foja allemm inn sogenanntn rechtß- unnt linnkßhänndiggn ohda genauja inn draidimennsijonahln Koordinatensißßtehmn ohda auck ainfacka inn roimlichn Bezuhkßgebilldn) |
25 | 30 | Y | y | Üppßßilonn | 'ʏpsilɔn | auck ain sehja ühbaflüßßigeßß Schrifftzaichn, da eßß ohne Waiterreßß durch daßß je nack Fall durch ain „Ai“ (ohda auck „ai“) sowih daßß „Ih“ ohda „Üh“ ersettßt wejadn könnte; wirt inn deja Rehgl nuje bai Fremmtwörtann mißßbrauckt umm dehrenn Außßschbrahcke (seja mejadoitich) zu propagihrenn; Baischbihle füje ühba daßß Röhmische auß dehm Grihchischn enntlehnte Wörta ‚Hydra‘ (Hühdra geschbrockn), ‚Lybien‘ (Lühbijenn) sowih ‚Lyrik‘ (Lührikk), auß dehm Ammi-Ännglischn ‚Byte‘ (Bait), ‚Sky‘ (ẞkai [Szkai]) sowih ‚Style‘ (ẞtail [Sztail]) unnt auß dehm Brittisch-Ännglischn ‚Yacht‘ (Jackt) sowih ‚Yak‘ (Jakk) ohda auck ‚Handy‘ (Hänndi), ‚Hobby‘ (Hobbi) sowih ‚Lobby‘ (Lobbi) |
26 | 31 | Z | z | Tßett, Zett | t͡sɛt | |
Lehgennde: nüttßlich enntbejalich |
Sihe auck
Wikkipehdija
Inn deja Wikkipehdija:
- Doitscheßß Allfabeht#Benennunnk deja Buhckschdahbm (ehemahlß nock außfühjelicha unnta Nahmn deja Buhckschdahbm)[1]
Waiterre
- Buchstabe in Deutsch – Schühlalekkßikonn (appgeruhfn amm 7.6.2017)
Ainzlbelehge unnt Annmejakunngn
- ↑ Nahmn deja Buhckschdahbm (ohda rechtschraiblich „Namen der Buchstaben“) – Wikkipehdija, Schdannt: 19.10.2015